Yapay Zeka ile Kira Geliri Takibi: Vergi Cezaları ve Önlemler
Yapay zeka, kira gelirlerini takip etmek için kullanılıyor. 'Diğer' seçeneği ile yapılan ödemeler, vergi cezası riski taşıyor. Kiracılar ve mülk sahipleri için önemli bilgiler sunuluyor.
Yapay Zeka ve Vergi Takibi
Evini kiralayan ve para transferlerinde ‘diğer’ seçeneği ile ödeme alan kişiler için düğmeye basıldı. Son dönemde vergi takiplerinde kullanılan yapay zeka yöntemi, para transferlerini mercek altına aldı. Eğer bir para hesabınıza göndericiden ‘diğer’ seçeneği ile ulaştıysa, kira geliri olmasa bile gelir vergisi cezası ile karşı karşıya kalınabiliyor. Yapay zeka, para transferlerinde ‘diğer’ seçeneğini ‘kira geliri olabilir’ şeklinde yorumlayabiliyor.
Hesaba gelen para ‘diğer’ veya ‘kira geliri’ şeklinde yazıldıysa, aylar sonra hatta yıllar sonra da vergi cezası ile karşılaşılabileceği belirtiliyor. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın vergi takibinde kullandığı yapay zeka sistemi, ‘diğer’ açıklamasıyla gönderilen parayı ‘kira geliri’ olarak algılayıp kişiyi riskli gruba sokabilir. Çok sayıda kişiye bu şekilde e-tebligatlar gönderildiği ortaya çıktı.
Kira Geliri Elde Etmeyenler Ne Yapmalı?
Peki, kira geliri elde etmeyen kişiler bu tip durumla karşılaştıklarında ne yapmalı? Vergi kaçırdığı ortaya çıkan mülk sahiplerine ne tür cezalar veriliyor? Burada kiracılar için de bir risk var mı? Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, konuyla ilgili önemli bilgiler paylaştı. “Kira ödemelerinde bir süredir incelemeler yapılıyor” dedi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın geçmişte kira gelir beyanına ilişkin önemli uyarıları olmuştu. Türkiye’de yaklaşık 7 milyon kiracının olduğu değerlendiriliyor. Kira gelir beyanında bulunmayan çok sayıda kişi var. Bu durum, mükellef sayısının artmasına neden oluyor.
Kira Geliri Elde Edenler Nasıl Tespit Ediliyor?
Devletin de bu tür tespitlere geniş anlamda imkanı var. Kişilerin tapulu olan yerde oturup oturmadıkları, adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verileri üzerinden takip edilebiliyor. Aynı zamanda oradaki elektrik, su abonelikleri, telefon bağlantıları gibi çok sayıda veri setine bakılabiliyor. Kira ile alakalı bu tür takipler devlet açısından söz konusu olabiliyor.
Bu tespitler, kira gelirinin doğru beyan edilmesi açısından önem taşıyor. Kiraların doğru beyan edilmesine ilişkin çok sayıda ek düzenleme de yakın zamanda getirildi. 2024 yılı Ekim ayında Gelir Vergisi Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerle ilgili kapsam genişletildi.
Ödeme Yöntemleri ve Cezalar
Artık kira tutarı ne olursa olsun, yapılacak tahsilatlar bankadan yapılmalı. Posta idaresinden yapılmalı ve bu şekilde kira tahsilat ve ödemelerinin belgelendirilmesi zorunluluğu getirilmişti. Belgelendirmeyle ilgili zorunluluklara uymayanlara ek cezalar söz konusu oldu. Ceza oranları belirlendi ve işleme konu tutarın yüzde 5’i kadar özel usulsüzlük cezası kesiliyor.
Eğer kiracı bunu kendi bildirirse, onlara ceza uygulanmıyor. Örneğin, elden ödenen 20 bin TL kira bedeli için 5 bin TL asgari ceza tutarı çıkıyor. Bu, kiracı ve kiraya verene ayrı ayrı uygulanıyor. Kiranın bir kısmı bankadan, bir kısmı elden ödenmişse, elden ödenen kısmın yüzde 10’u kadar ceza kesiliyor.
Beyan Dönemi ve Yükümlülükler
Ödemede kira yazıp yazmamasına bakılmaksızın, şu anda bir beyan dönemi içerisindeyiz. Mal sahiplerinin gelirleri gidip beyan etmeleri gerekiyor. Dijital vergi dairesine girip hazır beyan sistemi üzerinden vergilerini ödemeleri gerekiyor. Kiracılar, ödemeleri bankadan yapıyorsa ekstra bir yükümlülüğü yok. İlla ‘kira ödemesi’ seçeneğini işaretlemeleri yönünde bir yükümlülük söz konusu değil.
Kira geliri beyanı zamanında verilmediği zaman, hem kira bedelinin yüzde 5’ine kadar usulsüzlük cezası uygulanıyor hem de istisna dediğimiz tutardan faydalanılamıyor. Örnek vermek gerekirse, aylık 10 bin TL kira geliri olan bir mükellefin yıllık geliri 120 bin TL olsun.
Kira Geliri Olmayanlar İçin Dilekçe Seçeneği
Kira geliri olmayan ya da özel bir nedenle artık kira geliri alamayanlar açısından hazır beyan sisteminde bir dilekçe menüsü var. Eğer gerçekten kira getirisi elde etmiyorsa kişi, ‘istisna dilekçesi vermek istiyorum’ menüsü aracılığı ile hazır beyan sistemi üzerinden dilekçe verebilir. İstisna altında kira getirisi elde edenler, ‘kira geliri elde edemedim’ diyenler, gayrimenkulünü sattıysa, satan kişiler, ‘gayrimenkulde kendim oturuyorum’ diyenler, ‘benim kardeşlerim, üst soyum, alt soyum’ oturuyor diyerek dilekçe verebilirler.
Eğer elde ettikleri bir kira geliri yoksa, bu dilekçelerle düzeltmeler yapabilirler. Kira ödemesi yazıldığında yapay zeka dışında zaten bir beyan olmuş oluyor. Hazır beyan sisteminde şöyle bir özellik var: Yatan bedelde kira yazıldıysa, sanki bu kira bedeliymiş gibi mükelleflere hazır beyan sistemi gösteriyor.