2024 Ekonomik Göstergeleri: Büyüme, Enflasyon ve Dış Ticaret Analizi
2024 yılına yaklaşırken, Türkiye ekonomisindeki büyüme, enflasyon, dış ticaret ve cari açık verileri değerlendirilmektedir. Ekonomik göstergeler, Türkiye'nin mali durumu hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Bu yazıda, 2023 yılına kıyasla yaşanan değişimler ve 2024 yılına dair öngörüler ele alınacaktır.
Enflasyon ve Büyüme Verileri
2023 yılına kıyasla enflasyon ve büyüme verilerindeki gelişme beklendiği gibi oldu. Türkiye ekonomisi II. ve III. çeyrekte yüzde 0,2 küçüldü ve teknik resesyona girdi. III. çeyrekte inşaat sektörü, ekonomik aktiviteyi sürükleyici sektör olarak ön plana çıktı. Sanayi sektörü ise yüzde -2,2 küçülme yaşadı.
Tüketim yavaşlasa da, bir önceki çeyreğe göre daha canlıydı. Hane halkı tüketimi, son büyüme verisine 2,2 puan katkı sağladı. Ancak, devletin nihai tüketim harcamaları üçüncü çeyrekte eksi bölgede kaldı. Kamu sektörü, tüketerek büyümeye katkı sağlamadı.
Sanayi Üretimi ve Enflasyon Gelişmeleri
Sanayi üretimi endeksi, 2024 Haziran ayında negatif bölgeye girdi ve orada kaldı. Ekim ayı sanayi üretim endeksi yüzde -3,1 olarak gerçekleşti. Yıllık bazda endeksteki değişim, yüksek teknolojide yüzde -13,1, orta-yüksek teknolojide yüzde -6, imalatta yüzde -3,3 olarak kaydedildi. Bu veriler, üretimin ve katma değerin düştüğünü göstermektedir.
Mayıs ayında enflasyon yüzde 75’e kadar yükseldi. Temmuz ve Ağustos aylarında baz etkisiyle yüzde 51,97’ye geriledi. TCMB, sıkı duruşunu korusa da, kasım ayında yıllık enflasyon yüzde 47,09’da kaldı. TCMB, yıl sonu enflasyon tahminini yüzde 44’e yükseltti.
Finansal Gelişmeler ve Cari Açık
TCMB, politika faizini 250 bps indirim ile 47,5 düzeyine getirdi. Bu indirimin, daralan ekonomi için kredi olanağı yaratması ve finans kapitalin canlanması olarak okunması mümkündür. Ancak, enflasyonla mücadeleye de mola verdirtebilir. 2023 yılı Ocak-Ekim döneminde cari açık 36 milyar dolar iken, 2024 yılında 3,3 milyar dolara geriledi.
Dış ticaret açığı, ihracat ve ithalat rakamları geçen yılın aynı dönemine göre farklılaştı. 2021 son çeyrekten itibaren rekabetçi kur yaratılarak beklenen ihracat mucizesi ortaya çıkmadı. 2023’teki kontrollü kur sisteminin ihracat üzerindeki etkisi olumlu olmadı.
Kamu Maliyesi ve Bütçe Açığı
Kamu maliyesindeki görünüm, 2024’te pek parlak görünmüyor. Bütçe açığı, ilk on bir ayda 1,277 milyar TL’ye ulaştı. 2024 yılı için öngörülen bütçe açığı ise 2,652 milyar TL olarak belirlendi. Hükümetin yılın kalan son ayında 1,375 milyar TL daha bütçe gideri gerçekleştirme alanı bulunmaktadır.
Mali disiplin açısından önemli bir gösterge olan faiz dışı fazla, bütçedeki artan borç faiz yükü nedeniyle zor elde edilmektedir. Hazine’nin iç ve dış borç stokundaki artış 2024 yılında da devam etmektedir. Brüt dış borç stokunun ana bileşeni özel sektör olmaya devam etmektedir.
Sonuç ve Gelecek Öngörüleri
2024 büyüme tahmini, OVP’ye göre yüzde 4, enflasyon tahmini ise yüzde 41,5 olarak belirlenmiştir. Ancak, büyüme tahminlerinin yıl içinde düşürüldüğü görülmektedir. Türkiye'nin 2024 büyüme tahminini yüzde 3,6 olarak açıklayan IMF, bu tahminini yüzde 3’e indirmiştir.
Ekonomik güven endeksi, 2024 yılının başında 99,4 iken, yılı 97,1 seviyesinde tamamlamak üzere. Ekonomideki daralmaya rağmen, enflasyon beklentileri hane halkı ve reel sektör açısından yüksek seyretmektedir. Katma değerli üretim modeline ve reformlara geçiş için hazırlık sürecinin zaman kaybetmeden başlaması gerekmektedir.